First descent van winterse Albula

De eerste dagen van 2020 waren zonnig en warm in de Zwitserse Alpen. Maar op enkele dagen tijd kelderden de temperaturen en kregen we droog en koud weer. Ideale condities voor wintercanyoning dus, dankzij lage waterstanden en een miniem oud sneeuwdek.

Met die goede vooruitzichten kreeg ik een uitnodiging voor het daaropvolgende weekend. Als eersten zouden we een diepe canyon afdalen - niemand had dit eerder gedaan! We zouden er twee dagen de tijd voor nemen. Spannend! De canyon, Albula genaamd, ligt bij het dorpje Bergún. Pas later zou ik me het geografisch belang van de plek realiseren...

Na een telefoontje met groepsleider Timo Stammwitz spraken we af dat ik reeds op vrijdag zou aankomen om de staat van de canyon in te schatten. Met andere woorden: ik zou de kloof solo stroomopwaarts in wandelen met sneeuwschoenen, en indien nodig stijgijzers, om de kwaliteit en de hoeveelheid van het ijs na te gaan. Die dag was het goed koud met -9°C. Het ijs dat ik aantrof aan de uitgang van de canyon was zich nog aan het vormen: ik zag op dat punt geen belemmering voor een afdaling.

De overige leden van het team kwamen aan op zaterdagmorgen. Het was -8° C. In ons team van vier zaten de bekende gezichten van Timo en Alex, met wie ik al eerder aan wintercanyoning deed, en de Italiaans-Duitstalige Alessia. De voertaal bleek ergens tussen het Frans, het Duits en het Engels in te liggen: een grappige driehoeksverhouding! De toon in de groep was snel gezet. Tot onze verbazing had Timo een fotograaf meegebracht om alles vast te leggen. Blijkbaar had hij hoge verwachtingen van de canyon… Het was raar om gevolgd te worden, maar we vonden het ook wel leuk uiteraard. Boven de kloof ligt een handige parking: van daaruit konden we de canyon verkennen met onze drones. Die plek zou ook de positie van de fotograaf worden. Timo had het steeds weer over één problematisch punt in de canyon: een diepe poel met mogelijk waterbewegingen, waarna het water blijkt te verdwijnen... We zagen veel ijs op de wanden, maar we konden uit de dronebeelden maar niet opmaken hoe de doorgang na deze poel er uitzag. Timo vreesde voor een sifon of een ander obstakel. Even overwogen we van bovenuit een vast touw te installeren, om in extremis alsnog uit de kloof te kunnen klimmen, maar daarvoor was 100 meter te diep. Bovendien zouden we er kostbare tijd door verliezen.

Samen besloten we de afdaling zonder meer te proberen. Alex en ik, de waaghalzen van de groep, spraken onze teamgenoten moed in: we zouden zo veel mogelijk audiovisueel contact houden met de fotograaf, die op zijn beurt contact had met gekwalificeerde mensen die zo nodig te hulp konden komen. Weliswaar veel later, maar daar stond niemand bij stil...

Foto © Andrea Furger, in opdracht van Timo Stammwitz Drone shot van een first descent in winter.

Zoals op de topografische kaart te zien is, zijn er voor deze canyon twee mogelijke startpunten. In een kortere versie doet men enkel het onderste gedeelte, en in een langere versie start men enkele honderden meters stroomopwaarts en is er dus een vluchtweg tussen de twee delen in. Voor de opening dit weekend kozen we om de canyon in twee dagen te doen.

Bij de start van de canyon merkten we meteen dat er veel ijsvorming op de wanden was. Bijna alle oppervlaktes waren bedekt met een laag glad ijs: het was duidelijk meer dan wat ik aan de uitgang gezien had. Onze canyoning van vandaag zou zich dus grotendeels in het water afspelen. Dat beloofde!

Een van de eerste obstakels was een X van dwarsliggende boomstammen, met ijs bij de start en op de aankomst. Timo plaatste een anker om deze pas te zekeren, en dat bleek erg nuttig: ik bleef halverwege steeds uitglijden en redde het amper! Ik had dan ook bewust gekozen om zonder stijgijzers te gaan... Gelukkig wachtte Timo me op aan de overkant…

De enorme diepte en het grootse karakter van de canyon zijn indrukwekkend. Tenslotte vloeit hier een heuse rivier door een kloof, en niet zomaar een bergbeekje. Het ijs reikte torenhoog en op sommige plaatsen waren de ijsformaties, in het bijzonder de ijsgordijnen, op beide oevers tientallen meters breed. Het ijs was ook zeer solide: we hadden er vanuit de canyon zo op kunnen klimmen.

Foto's ©Jeroen Kirchner Links: begeleide rappel om diepe poel te vermijden Midden: Bloc coincé Rechts: afdalen in een uniek winters landschap

Op één plaats was de rivier bijna dichtgevroren: door het opspattende water was er zich al een ijsbrug aan het vormen. Ik zag potentieel en ging er als een limbodanser onderdoor. We slaagden er telkens in om op de juiste locaties goede rots te vinden. Beurtelings werden er haken geboord. Ondanks het feit dat we slechts met zijn vieren waren en het wachten dus beperkt was, hadden we tijdens het stilstaan in de koude allemaal erg te lijden.

De gevreesde sleutelpassage is een mooie waterval die als een paardenstaart in een woelige, diepe poel terechtkomt en vervolgens door een vernauwing verdwijnt. Ze is technisch en aquatisch, niet iets waar je je zomaar in lanceert. Timo was de dapperste: hij ging als eerste naar beneden. Gepakt en gezakt met een zware rugzak, inclusief boormachine, doorkruiste hij de schuimige watermassa. Aangekomen aan de overkant plaatste hij een anker en verdween hij door de vernauwing. Wow. We zouden het voor elkaar krijgen!

Enkele obstakels verder kwamen we al vrij snel bij het einde van de onderste canyon. Het kader van dag één was indrukwekkend en de dag erop restte ons nog een stukje dat de uiteindelijke canyon zou aanvullen.

De teamleden met wetsuit kregen nog een laatste beproeving: voor ze de auto indoken, op zoek naar warmte, moesten ze eerst nog uit de kleren. Ikzelf had een drysuit en de kampeerwagen op een leuk plekje in de buurt. De dag erop zouden we een uurtje later starten: hopelijk zouden we de zon dan ook gedurende een tiental minuten te zien krijgen...

Afspraak in het plaatselijke hotel voor een tweede ontbijt en koffie. Het bovenste gedeelte van de canyon, dat we vandaag gingen openen, was makkelijk te bereiken vanuit het dorp. Ter verkenning van de kloof maakten we opnieuw gebruik van een drone. We genoten van de weinige minuten zonnestralen, alle redenen waren goed om toch maar niet te snel in het water te moeten. Deze ochtend lag de temperatuur met -6° iets hoger, maar dat is nog winters genoeg voor een canyoning.

Albula superiore is niet zo nauw als z’n onderste broer, maar heeft wél dat grootse karakter en makkelijk veel ijs. De temperaturen waren al enkele dagen zo laag, dat alles spontaan bevroor. Het water dat uit onze kleren en schoenen stroomde, bevroor op de diepgevroren rots en liet een onzichtbare laag glad ijs na.

De persoon die een anker plaatste merkte dat nog niet, maar voor de rest van de groep was het een bijna onmogelijke opdracht om nog maar tot bij het anker te geraken. Ook onze touwen bleven kleven aan de diepgevroren rots. Gelukkig ging het op deze tweede dag om een korte afdaling. Dat had onze groepsleider goed ingeschat. En wat ‘n canyon, die Albula!

Het nieuws van deze grootse first descent ging snel de wereld rond. Sindsdien zou de afdaling nog maar door één team herhaald zijn, en wel meteen het daaropvolgende weekend, door een team van bekende canyoneers. Die limbo dansen was toen voor iedereen een must want de rivier was quasi dichtgevroren.

Jeroen Kirchner beleeft het jaar als één groot seizoen met bergsporten als rotsklimmen, canyoning, (tour)ski- en snowboard, ijsklimmen… en is vrijwel onafgebroken op avontuurlijke tocht door Europa in een op maat gemaakt busje.

Van opleiding reisleider, meertalig onthaalmedewerker, buitensport-instructeur, canyoninggids, Wilderness Advanced First Aid, sneeuw- en lawinekunde… heeft Jeroen ook technische ervaring in het totstand brengen en behaken van een rotsklimgebied (Roxtar project, Tenerife) - met bijdrage aan de topo van het eiland; en in het (her)behaken van canyons in de Alpen - met bijdrage aan de topo ‘Swiss Alps Canyoning Vol. 2’.

Instagram: Mountain_jero Facebook: Jeroen Krchnr