Tips om met kinderen en jongeren de bergen in te trekken
Het leven stopt niet als je kinderen hebt. Je kan gerust de bergen blijven intrekken, al zal je jouw reisplannen misschien wel wat moet aanpassen aan je (kleine) kroost… Onder het motto ‘jong geleerd is oud gedaan’ kan je in dit artikel enkele tips terugvinden voor een geslaagde gezinsvakantie in de bergen.
Wandelen
Het spreekt voor zich dat de meest toegankelijke bergsport met kinderen bergwandelen is. Je kan deze activiteit namelijk zelfs met je kleine peuter doen! Zorg voor een geschikte en aangepaste draagzak voor lange tochten. Neem je kinderen mee die al zelf kunnen stappen? Dan hebben ook zij goeie stapschoenen nodig. Daarnaast kan je in veel berggebieden ook de lift nemen naar boven. Je wandelt dan op het plateau, waardoor je wel de mooie vergezichten hebt, maar niet de steile hellingen hoeft op te klimmen en af te dalen.
Voorzie voor een dagtocht of meerdaagse zeker voldoende eten en drinken, ook voor de kinderen. Neem genoeg snacks mee en pas indien nodig je dagindeling aan. Doet je kleinste nog een middagdutje? Bekijk op voorhand waar je even kan rusten, bij voorkeur in een schaduwplekje als het zonnig weer is.
Ben je van plan om te overnachten in een berghut? Vermeld dan bij reservering dat je met kinderen komt. Veel ouders met kinderen kiezen eerder voor een kleine berghut dan voor een berghut met 100 bedden. Zorg er ook in dit geval voor dat iedereen zo comfortabel mogelijk kan overnachten. Zie je het niet zitten om zoveel bagage zelf mee te dragen? Dan kan je misschien een ezel inhuren die je materiaal naar boven brengt. Lees het artikel van Ignace Bral (pag. 30) over de meerdaagse tocht met zijn familie naar Gran Paradiso.
Klimmen
Jong geleerd, is oud gedaan. Dat geldt zeker ook voor klimmen! In principe kan je al vanaf een jaar of acht beginnen met het leren van klimtechnieken aan je kind. In eerste instantie is vooral boulder geschikt, omdat je door de beperkte hoogte steeds dicht bij je kind kan blijven. Van zodra het de klimtechnieken onder de knie heeft, kan het ook indoor beginnen toprope klimmen. Eens dat goed lukt, lonken de vele rotsmassieven in binnen- en buitenland! Net zoals bij via ferrata en canyoning is een goeie gordel van groot belang. Voor de kleinsten bestaan er zelfs klimgordels voor het volledige bovenlichaam: je hebt dan ook lussen die om de schouders passen. Dat kan je kind een zekerder gevoel geven en zorgt er voor dat de impact bij een val meer verdeeld is. Deze zijn beschikbaar tot een gewicht van ongeveer 30kg. Daarnaast zijn ook een helm en goeie klimschoenen een must. Van zodra je kinderen wat ouder zijn, kunnen ze ook de voorklim- en zekeringstechnieken aanleren. Wij raden dit echter niet aan voor kinderen jonger dan 10 jaar. Vanaf een leeftijd van ongeveer 14 jaar én indien ze de nodige klim- en zekeringservaring hebben, kunnen ze zelfstandig naklimmen, voorklimmen en zekeren. Ook hier geldt bij het uitzoeken van een klimmassief: hou rekening met wat je kind kan. Zoek routes uit die haalbaar zijn, bij voorkeur niet in de vlakke zon. Zorg voor voldoende rustmomenten tussen het klimmen door, zodat ze niet te snel uitgeput zijn.
Een overzicht van de jeugdwerking en klimscholen bij KBF-clubs vind je hier.
Canyoning
Wie graag iets meer uitdaging heeft of echte waterratten als kinderen heeft, kan ook canyoning eens overwegen. Canyons worden geklasseerd volgens drie niveaus: verticaliteit (V1-V5), hoeveelheid water (A1-5) en duur van de canyon (I-V). Zo kan je snel zien hoe lang en moeilijk een canyon is. In topoboeken en op sites als www. descente-canyon.com vind je vaak ook een inschatting van de tijdsduur die je moet rekenen voor je instap, je canyon zelf en je uitstap. Sommige canyons zijn al geschikt voor kinderen vanaf 6 à 7 jaar. Het gaat dan om canyons met klassering V1A2II bijvoorbeeld. Dat betekent dat de rappels niet hoog zijn, dat er voldoende water is met een normale stroming en dat de canyon redelijk kort is (of dat je er snel uit kan mocht je toch in de problemen komen). Vooral de zogenaamde ‘speelcanyons’ zijn geschikt voor kinderen. Die bestaan vaak alleen maar uit sprongetjes en glijbanen en hebben geen te hoge rappels. Is het debiet toch wat steviger dan verwacht? In canyons die vaak afgedaald worden, zijn er vaak meerdere ankerpunten bij een rappel. Je hebt dan meestal de optie om de rappel in of uit de waterval te doen. Kies er in dat geval voor om uit het water te blijven. Zo voorkom je gevaarlijke situaties. In sommige gevallen kan je ook een rappel guidé spannen. Deze techniek zorgt ervoor dat je beneden uit het woelige water van de poel blijft. Bovendien zorgt het eens voor afwisseling met een gewone rappel, wat het voor kinderen weer wat leuker maakt. Let er ook op dat je canyons uitkiest die geen té koud water hebben. Wanneer je in smeltwater terechtkomt, kan je namelijk al snel heel koud krijgen als je wat moet wachten terwijl anderen rappelen.
Wil je je graag eens aan een canyon wagen met je kinderen maar heb je zelf nog geen ervaring? Huur dan een (lokale) gids of organisatie in die voor begeleiding kan instaan. Zorg er altijd voor dat er meerdere volwassenen mee zijn, idealiter minstens drie. Zo kan er iemand boven aan de rappel staan, iemand beneden en iemand die de kinderen die boven staan te wachten in het oog houdt. Verzeker kinderen tijdens een rappel ook altijd van bovenaf. In het begin kan jij ze volledig laten zakken, zodat ze hun voeten correct leren plaatsen en hun evenwicht leren houden. Als ze wat ouder zijn, kunnen ze zelf leren rappelen en dient de verzekering van bovenaf als extra veiligheid.
Canyons die toegankelijk zijn met kinderen: - Pont du Diable (Savoie, Frankrijk) - Ternèze 1 (Savoie, Frankrijk) - Vione (amont - eerste deel) (Brescia, Gardameer, Italië) - Palvico (amont) (Trentino, Idromeer, Italië) - Rio Nero (onderste deel) (Trentino, Idromeer, Italië)
Via Ferrata
Via ferrata’s winnen de laatste jaren enorm aan populariteit. Het is dan ook een enorm leuke activiteit om je kinderen kennis te laten maken met iets avontuurlijkere bergsporten. Op sommige plekken kan je zelfs speciale parcours voor (kleine) kinderen vinden. De grepen staan dan iets dichter bij elkaar en ook de kabel langs het parcours hangt iets lager. Vaak zijn dit ook kortere en iets ludiekere via ferrata’s, met een hangbrug, apenbrug, deathride… Je vindt enkele tips onderaan deze paragraaf. Ben je niet helemaal zeker of de via ferrata geschikt is voor kinderen? Vaak zit je bij niveau A-B met weinig verticale gedeelten wel ok.
Via ferrata is geschikt voor kinderen vanaf ongeveer 6 jaar. Sommige ouders starten vroeger, maar wij zouden zeggen: ken je kind. Weet dat heel wat via ferratasets pas gekeurd zijn voor een gewicht van 40kg of meer. Sommige sets zijn gekeurd vanaf 30 kg (Edelrid en Mammut hebben zo’n sets). Bij sommige merken vind je ook speciale kindermusketons. Kinderen kunnen dan iets gemakkelijker in-en uitklikken. Zorg er steeds voor dat je per kind minstens 1 volwassene als begeleider hebt en neem tot ongeveer 10 jaar je kind mee “en cordée”, aan een klimtouw. Wanneer hij/zij dan valt, is de impact kleiner en vaak kan je ook iets sneller te hulp schieten. Bovendien durven kinderen zich als eens onbewust volledig losklikken van de kabel… Extra beveiliging is dus zeker geen luxe!
Tip: In Monte van maart 2020 verscheen een volledig artikel over via ferrata met kids. Je vindt het terug op onze website.
Via ferrata’s met toegankelijke parcours voor kinderen:
- Via Ferrata Pont-à-Lesse (Pont-à-Lesse, België)
- Via Ferrata ‘enfants’ de Planfoy (Loire, Frankrijk)
- Via Ferrata ‘école’ du Nant de Rosane (Savoie, Frankrijk)
- Via Ferrata ‘Bambini’ (Beieren, Duitsland)
- Familienklettersteig Galitzenklamm (Oost-Tirol, Oostenrijk)
- Familienklettersteig Mayrhofen (Tirol, Zillertal, Oostenrijk)
- Via Ferrata Colodri (Trentino, Gardameer, Italië)
- Via Ferrata Rio Sallagoni (Trentino, Gardameer, Italië)
- Via Ferrata Park Casto (Brescia, Italië)
Getuigenis van Jan Lauwers: Bergwandelen, canyoning en via ferrata met kinderen en tieners
KBF: Welke bergsporten doe je met je kinderen en vanaf welke leeftijd ongeveer?
Jan: Wij doen voornamelijk wandelen, canyoning en via ferrata. We deden de eerste keer canyoning en via ferrata met Family Adventure. Mijn dochter Kaat was toen 10 jaar (nu 16), Tine was 8 jaar (nu 14).
KBF: Hoe bereid je je voor op zo’n bergsportvakantie?
Jan: We kiezen een streek en kijken of er canyons en via ferrata’s zijn van een aangepast niveau. We doen dit door heel veel topo's door te nemen en te kijken naar wat de lokale gidsenbureaus aanbieden, zodat we zien welke canyons en via ferrata’s doenbaar zijn. Daarna kiezen we onze camping een beetje strategisch wat betreft de afstanden, je wil namelijk ook geen uren onderweg zijn.
KBF: In welke mate pas je de activiteit aan de kinderen aan?
Jan: Zoals gezegd kiezen we dus canyons en via ferrata’s van een haalbaar niveau en houden we er rekening mee dat alles wat meer tijd zal vragen dan vaak in de topo beschreven is. Als er nog andere ervaren canyoneers mee zijn, dan kan het al eens een ietsje moeilijker niveau zijn. Voor bergwandelingen kijken we of er ergens een leuke tussenstop kan zijn. Dat maakt het toffer voor de kinderen én gemakkelijker voor ons om ze te motiveren. Daarnaast zoek ik ook geen te lange tochten uit, want anders durven ze het al eens beu worden… Ook niet te moeilijk/gevaarlijk kiezen: als ze bang zijn of het te moeilijk hebben, dan gaat de interesse er de volgende keer niet meer zijn. Probeer het ook afwisselend te houden. Een bergriviertje of stenen ‘mannekes’ maken kunnen wat afleiding bieden op iets langere tochten. Jan: Over het algemeen goed. Tine gaat er sowieso terug voor, Kaat is een beetje terughoudender en wil vooraf zeer precies weten wat er te verwachten is. Canyons doet ze liever niet meer mee, wat uiteraard geen probleem is. Vaak blijft Kaat dan bij mijn vrouw wachten en trekken Tine en ik de canyon in. Via ferrata’s doen we soms wel nog samen. Maar door al die leuke plaatsjes uit te zoeken, wordt de lat jaar na jaar alsmaar hoger gelegd. Zo hebben we ooit eens een via ferrata gedaan in een rivierkloof (Ailefroide) en nu is een via ferrata langs een bergflank al snel niet meer goed genoeg… Ze willen liever terug iets leuker langs een rivier of waterval.
Ik heb ooit al wel eens een canyon gekozen die dan toch net iets moeilijker/lastiger bleek te zijn dan verwacht. Dat zorgt vooral voor extra stress bij mij, Tine bleef er gewoon voor gaan. We hebben er wel heel wat langer over gedaan dan gepland, en het afgesproken uur om aan de uitgang te zijn bij de achterblijvers was niet meer haalbaar. We hebben dan besloten om de (enige) nooduitgang te nemen.
KBF: Wat mag je zeker niet vergeten als je met kinderen de bergen intrekt?
Jan: Voldoende water, een snack voor tussendoor, een opgeladen GSM voor het geval er iets zou gebeuren, warme kledij (en eventueel regenjas) als je de bergen intrekt voor een wandeling. Het weer kan snel omslaan, hou dus zeker het weerbericht goed in de gaten. Als de tochtbeschrijving wat moeilijkere/steilere passages aangeeft, dan neem ik al eens een touwtje en enkele HMS-musketons mee.
KBF: Heb je nog hele concrete, praktische tips voor ouders?
Jan: Kies aangepaste activiteiten/tochtlengte/moeilijkheidsgraad, dan is het voor iedereen leuk. En als je twijfel hebt over je eigen ervaring en wat te doen bij moeilijkheden, dan huur je best een gids in. Raften doen we bijvoorbeeld altijd via een raftingorganisatie uit de buurt.
Getuigenis Isabeau Vogeleer: Bikepacken met baby
Isabeau: Ons zoontje Josse was zeven maanden oud tijdens zijn eerste bikepackingtocht. We fietsten toen van Philippeville naar Freyr en kampeerden op de bivakweide. Onze omgeving verklaarde ons gek… Maar we hebben er zo van genoten! Het heeft ons overtuigd dat je niet moet wachten om een avontuur te beleven tot wanneer je kind(eren) “oud genoeg” zijn. Want wanneer is dat dan precies?
Uiteraard moet je je fietstocht en verwachtingen wel aanpassen. De baby bepaalt het tempo. Dat betekent dat we kortere afstanden fietsen en regelmatig uitgebreid pauzeren. We volgen zoveel mogelijk het ritme dat Josse thuis gewend is. De dag start en eindigt op hetzelfde uur als thuis (om 7 en 19 uur). We fietsen voornamelijk tijdens zijn ochtend- en middagdutje, zo’n 3 tot 5 uur per dag. Wanneer hij wakker is, is het tijd om te spelen, te voeden en pampers te verschonen. Prestatiedruk laat je beter thuis. Samen onderweg zijn, dat is waar het om draait.
Josse reist mee in een fietskar. We kozen voor de Chariot Cross 1 van Thule: een allround fietskar met goede vering. In de ‘infant sling’ - een soort babyhangmatje - slaapt hij heerlijk. Extra kleertjes, pampers en een minimum aan verzorgingsproducten zitten in het bagagevak van de fietskar. De kar is zijn veilige, herkenbare cocon. Als hij niet slaapt, dan kijkt hij gefascineerd rond. Er valt zoveel te ontdekken en bestuderen onderweg. We hebben ook een handvol speeltjes bij: een knisperboekje, zijn lievelingsknuffel, … De extra babyspullen houden we beperkt met een (verknipt) isolerend schuimmatje. Dit matje doet dienst als verzorgingskussen, speelmat en matras. We investeerden ook in een nieuwe tent. Onze 2-persoons trekkingtent (MSR Hubba Hubba) ruilden we in voor een 3-persoons tunneltent met ruime voortent (Terra Nova Blizzard 3). Josse slaapt in een kinderslaapzak (Deuter Kid’s Little Star) tussen ons in. Hij vindt het heerlijk om tussen mama en papa te liggen! Het bedtijdritueel gaat ook verrassend vlot. Ook hier houden we ons zoveel mogelijk aan de structuur die we thuis bieden.
Voor we onze eerste meerdaagse fietstocht reden, maakten we heel wat kortere ritten. We sliepen zelfs een nachtje in de tuin om de slaapopstelling te testen. Onze eerste meerdaagse tocht ging langs verharde fietspaden (knooppunten of Ravel-routes) met weinig of geen verkeer. Bevoorraden deden we onderweg in dorpjes langs de route. Ik geef momenteel ook nog borstvoeding - héél handig!
De grootste uitdaging voor ons is… Josse aankleden. Hoeveel laagjes moet je de baby nu precies aandoen zodat hij het niet te warm of te koud heeft? De vroedvrouw gaf ons daarvoor een goede tip: kleed hem één laagje warmer aan dan jezelf. En check geregeld zijn temperatuur door te voelen in de nek.
Hoewel Josse doorgaans een vrolijke en ‘gemakkelijke’ baby is, heeft hij ook weleens een off-day. Dan zit er niets anders op dan de tocht inkorten of terugkeren. Tja, als ouder moet je flexibel zijn!